Rodzaj tego kryzysu

Mijają dwa lata kryzysu. Marzec 2020 roku był ostatnim normalnym czasem dla świata i ekonomii. Zamiast oczekiwanego końca pandemii mamy początek wojny.

W początkowych miesiącach kryzysu 2008 roku zastanawiałem się na tym blogu jaki charakter będzie miał ówczesny kryzys. Trwały wówczas spory, czy będzie to kryzys inflacyjny czy deflacyjny. Okazało się, że wbrew moim obawom mieliśmy spadki cen na niektórych aktywach. Na przykład dało się kupić tanio nieruchomości czy kruszce.

Tym razem będzie inaczej. Programy pomocowe to dodruk pieniądza bez pokrycia. Popyt wzrasta, podaż jest ograniczona zerwanymi łańcuchami dostaw. Ceny rosną pojawia się inflacja.

Stopy procentowe są poniżej inflacji, to dalej nakręca inflację.

Rosja odpowiada za 10% globalnej produkcji ropy naftowej. Przy zbilansowanym rynku światowym jest to bardzo dużo. I nie da się w jeden dzień pogodzić z Iranem / Wenezuelą i od razu zastąpić Rosję. Natychmiastowe odcięcie Rosji od rynków powoduje szok naftowy, który widzimy na wyświetlaczach stacji benzynowych. Ponadto Rosja dostarcza mnóstwo różnych surowców. Ich brak podbija koszty produkcji, co znowu jest niezwykle inflacjogenne.

Mamy zatem warunki identyczne jak te, które doprowadziły do stagflacji lat 70tych. Wtedy to były wysokie wydatki USA na wojnę, niskie stopy procentowe i również szok naftowy.

Wtedy rozwiązaniem było gwałtowne podniesienie stóp procentowych. Tym razem nie da się tego zrobić, bo świat tego nie wytrzyma. Zadłużenie budżetowe wielu krajów jest tak wysokie, że wzrost kosztu pożyczania doprowadzi do tego, że odsetki będą wyższe od przychodów budżetowych, albo będą stanowić poważną jego część.

W tamtych czasach panował consensus, że stagflacja jest wyjątkowo niekorzystna dla ekonomii, ponieważ łączy dwa negatywne procesy, stagnację i inflację. Postanowiono najpierw zwalczyć inflację, a potem stagnację.

Wszystko wskazuje na to, że tym razem będzie inaczej. Przekonanie mas jest takie, że w sumie inflacja to nic złego, zjawisko całkowicie normalne, a może nawet korzystne, bo przecież wynagrodzenia też rosną. Być może rządy po prostu nic nie zrobią ze stagflacją, po prostu wraz z obywateli zaakceptują, że inflacja 10 czy 30% rocznie jest OK. Przecież w Argentynie tak mają od dziesiątek lat i żyją. Byłoby to nawet wygodne dla sytuacji budżetowej. Okazało się przecież, że w środowisku realnie ujemnego oprocentowania obligacji wcale nie prowadzi to do braku chętnych do finansowania długu państwowego. Ktoś kupuje te obligacje gwarantujące straty.