Dług

Zadłużenie się nie jest rozwiązaniem żadnego problemu, zwykle samo jest problemem. Jeżeli weźmie się biednego człowieka i pożyczy się mu gotówkę, to zwykle po pewnym czasie mamy biednego człowieka z długiem. Sytuacje, w których człowiek ten pomnożył te pieniądze i ‘stanął na nogi’ są tym bardziej jednostkowe im bardziej biedny jest człowiek.

Ludzie są biedni nie bez powodu. Może to być przeludnione środowisko lub gospodarka, która po prostu nie jest w stanie dostarczyć dochodu umożliwiającego wyższy poziom życia czyli ‘bycie bogatym’. Czasem zdarza się, że ludzie dotknięci są jakimś mniej lub bardziej poważniejszym problemem – np. są uzależnieni, chorzy, nie mają żadnych przydatnych umiejętności, czy są zwyczajnie leniwi. I tu jeszcze raz wracamy do problemu – gotówka w rękach takich ludzi to bardziej problem niż jego rozwiązanie.

Warto jeszcze raz przypomnieć szeroko znane doniesienia o losach ludzi, którzy nagle wygrali wysokie nagrody w lotto. Ogromnie dużo takich przypadków kończy się źle – ludzie tracą nawet te niskopłatne prace jakie mieli, rozpadają się im rodziny, padają ofiarami zabójstw czy oszustw.

Rozwiązaniem problemu jest oszczędzanie, powolne dorabianie się tego co się ma. Gdy wydaje się owoce swojej pracy zawsze ma się w pamięci poniesiony wysiłek. Wydatki są znacznie bardziej przemyślane niż w przypadku pożyczki. Ma się również znacznie bardziej ostrożne nastawienie do rzeczywistości.

To może wyglądać na tautologię, ale wydawanie zaoszczędzonych pieniędzy wiąże się również z tym, że mogły zostać zaoszczędzone. Innymi słowy, bywają ludzie, którzy żyją ‘na styk’ jak pan alkoholik czy pani wdowa z siedmiorgiem dzieci – tacy ludzie nie oddadzą pożyczki i nie odniosą z niej żadnej pożyczki. Chwilowa ulga i możliwość zakupu paru flaszek bądź nakarmienia kilka razy potomstwa nie kompensują szykan jakie nałożą banki – zajęcie renty czy nieruchomości, o ile się takowe jeszcze posiada.

Całym tym powyższym wywodem o kredytach dla osób biednych zupełnie nie przejmują się banki. Parafrazując Stalina, jeden niespłacony kredyt to nieszczęście jakiegoś człowieka, milion kredytów to czysta statystyka. Banki zdają sobie dokładnie sprawę, że pewna część kredytów będzie niespłacona. W zależności od tego, czy istnieje jakieś zabezpieczenie lub majątek możliwy do zajęcia ustala się stopę oprocentowania – kredytobiorcy muszą ponieść koszt pozyskania kapitału, koszty operacyjne banku oraz mieć swój malutki udział w niespłaconych kredytach innych klientów danego banku. No i oczywiście musi pozostać pewien mniej lub bardziej skromny zysk banku. I trzeba pamiętać, że przy bardzo ryzykownych kredytobiorcach konieczne jest stosowanie tak wysokiego oprocentowania, że mamy bardziej do czynienia z lichwą niż z kredytowaniem.

Ta długa przedmowa konieczna jest do zrozumienia materiału z Wyborczej, mówiącym o laureacie Nobla, który z zawodu jest lichwiarzem udzielającym drobnych pożyczek indyjskiej biedocie. Kilka lat temu, wraz z ogłoszeniem wygranego Nobla, przez chwilę zacząłem się zastanawiać nad modelem biznesowym Yunusa. Jak to możliwe, że wcześniej nie udało się osiągnąć sukcesu, to jest banki nie były skłonne udzielać pożyczek. Prasa sugerowała, że to zła wola banków, które nie chciały ‘bawić się’ w drobne kredyty. Ponieważ wszyscy wiemy, że banki to zło (ponieważ żaden z nas nie jest właścicielem jakiegoś banku), teza ta wyglądała na prawdopodobną.

Okazało się jednak że jest zupełnie inaczej. Banki nie udzielały kredytów, ponieważ ludzie nie posiadali zdolności kredytowej. Teraz ich upowszechnienie spowodowało falę ludzkich tragedii czasem kończących się samobójstwami. A ludzie w większości jak byli biedni tak i dalej są biedni, tylko p. Yanus jest bogatszy o kwotę czeku otrzymanego w Oslo.