Do zakonczenia II wojny swiatowej nie istniala gospodarka swiatowa, jej powstanie mialo podloze technologiczne (rozwoj telekominikacji, transportu) jak i polityczne (powstanie WTO, UE, NATO) i choc wczesniej istnial handel miedzynarodowy, kazde z panstw mialo być z zalozenia samowystarczalne. Co wykazywaly wielokrotne wojny, rzeczywiscie przez kilka lat panstwa mogly być samowystarczalne.
W gosporadce globalnej kazde dwie dowolne gospodarki maja ze soba stycznosc. Nawet gospodarka panstw komunistycznych funkcjonowala w interakcji z gosporadka kapitalistyczna, panstwo nie moglo dzialac bez zakupow w tzw. ‘drugiej strefie walutowej’, gospodarka kapitalistyczna pasozytowala tez na krajach bloku wschodniego, dostarczycielowi sily roboczej, sporemu importerowi dobr i kredytobiorcy.
Kryzys gospodarczy powstaje na styku gospodarek rozniacych się od siebie. Gdy towary mogą przeplywac miedzy panstwami handel ma tendencje do popadania w dysproporcje, wystepuja naprezenia i w rezultacie kryzys. Kryzysom ciezko zapobiegac, ponieważ nie ma jednolitej drogi wystepowania kryzysow, koniunktura wystepujaca w jednym kraju może odniesc spowodowac nastawienie roszceniowe w drugiej i sklonic do buntu.
Zasadniczym problemem realnego socjalizmu byla wydajnosc gospodarki, co widoczne było szczególnie przy konfrontacji z lepszymi gospodarkami kapitalistycznymi. W sytuacji gdy wlasnosc prywatna jest ograniczona wraz z akumulacja kapitalu (bogaceniem się) nie ma mechanizmow napedzajacych wzrost produkcji, efektywnosc, przesiebiorczorczosc, spoleczenstwo pozbawione perspektyw ulega demoralizacji. Z drugiej strony kapitalizm ma tendencje do tworzenia nierownosci spolecznych, biorac grupe ludzi i rozdajac im rowna sume pieniedzy, niemalze nastepnego dnia będziemy mieć do czynienia z ludzmi bogatszymi, bo pracowitszymi i sprytniejszymi i biedniejszymi bo glupszymi lub sklonnymi do uzaleznien. Kapitalizm nie jest systemem tak prostym jak powyzsze zalozenie, wiec wiekszosc bogatszych ludzi zostaje nimi w sposób nieuzasadniony, przez spadek, kradziez czy inne przestepstwo, zarabiajac jako czlonek rodziny czy grupy znajomych. Proby polaczenia zalet obu systemow skonczyly się kleska, panstwa skandynawskie probowaly najbogatszych obywateli wysoko opodatkowac i przeznaczyc te srodki na zasilki spoleczne, skonczylo się na emigracji osob bogatych, spadku przedsiebiorczosci, wzrostowi bezrobocia jako ze praca się nie oplacala i spadku produkcji na rzecz importu, jako ze towary krajowe oblozone wysokimi podatkami przestaly być konkutrencyjne. Obecnie w Chinach dokonuje się eksperymentu polegajacego na urynkowieniu komunizmu, lecz wyglada na to ze jest to zwykle wycofanie się z gospodarki planowej na rzecz brutalnego kapitalizmu znanego w Europie przed wiekami, zanikla jakakolwiek ochrona prawno – ekonomiczna obywatela, kontrola spoleczna również nie istnieje. Panstwo jest komunistyczne tylko z nazwy i dlatego ze rzadza nim komunisci wywodzacy się ze starego aparatu.
Natura ludzka jest niemalze niezmienna bez względu na czas czy miejsce, i bardzo trudno ja zmienic w kierunku pozytywnym (o ile uda się już ustalic czym jest ‘zmiana pozytywna’) Bez zmiany ludzkiej natury z jej wszystkimi przywarami jak lenistwo czy chciwosc, nie można stworzyc lepszego systemu spoleczno-ekonomicznego niż znane do tej pory. Choc już od 2500 lat, od Platona probuje się stworzyc ustroj idealny, utopia pozostaje wylacznie sprawna na papierze. Nie powstanie nigdy prawdziwy komunizm, z dystrybucja kazdemu wedlug potrzeb i na miare mozliwosci, jak i nie zaistnieje kapitalizm z ludzka twarza, sprawiedliwy spoleczenie.
