Month: November 2007

Dzis w amerykanskim radiu slyszalem informacje, ze jakas supermodelka nie chce wiecej otrzymywac wynagrodzenia w dolarach. Prowadzacy uznali ta wiadomosc za niezwykle zabawna. Glupcy nie zauwazyli jeszcze ze ich wyplaty tez sa w bezwartosciowym papierze.

Zrobilem male rozeznanie i okazalo sie ze doniesienie jest prawdziwe. Gisele Bündchen z Brazylii, zarabiajaca $ 30 baniek rocznie, odmowila rozliczen w dolarach. Woli jakakolwiek inna walute.

Na przelomie wiekow mieszkalem w Warszawie. Tubylcy mieli w zwyczaju wyceniac wszystkie powazniejsze tranzakcje w dolarach. Bylo to smieszne i zenujace, poniewaz zlotowka byla juz wtedy calkiem przyzwoita waluta z niska inflacja. W dolarach placilem czynsz i w dolarach kupowalem dzialke pod budowe domu. Ciekawe, czy te buraki nadal tak chetnie przyjmuja zielone.

Na Wall Street trwa szukanie kozlow ofiarnych… Cale kosze scietych glow wynoszone sa w porze lanczu … Glowy polozyli nie tylko szeregowi pracownicy, sredni menadzment ale rowniez szychy :
– Peter Wuffli, szef UBS
– Stan O’Neal, szef Merrill Lynch
– Charles Prince, szef Citigroup
Lista bynajmniej nie jest jeszcze zamknieta.

Jak to mozliwe, ze taki maly zuczek jak ja od wielu miesiecy TRAFNIE opisuje sytuacje makroekonomiczna w USA, a kolesie zarabiajacy setki milionow rocznie tego nie dostrzegli i popelnili bledy, za ktore zaplacili stolkiem ?

Powodow moglo byc kilka. Byc moze byli nadmiernie pewni siebie. Gdy sie zarabia w jeden dzien tyle, co na przyklad ja przez caly rok, mozna nabrac przekonania, ze jest sie bogiem. Przy okazji traci sie styk z rzeczywistoscia, nie wie sie co mowia ludzie w miejscu pracy i w sklepie oraz jak wygladaja realia ekonomiczne. Nie zastapi tego lektura zadnego raportu.

Byc moze powodem byli falszywi doradcy i klamliwi podwladni. Bycie w otoczeniu goscia z biurem na najwyzszym pietrze to jest nie lada gratka. Mozna miec wlasna sekretarke i pukac ja na delegacji w Europie. Kosi sie zajebisicie fajny szmal za wygenerowanie paru kwitow miesiecznie. Kto by chcial sie narazac i wysylac raporty ze jest zle. Jest zajebiscie, mamy coraz wiekszy pakiet kredytow hipotecznych, a to sa najlepsze kredyty, zabezpieczone nieruchomosciami. Nikt nie odwazyl sie powiedziec ze nieruchomosci sa przespekulowane i wlasciciel bedzie wolal odeslac klucze niz splacac cos co moze kupic znacznie taniej.

Na tym polega fenomen ‘wsi potiomkinowskich’ – podwladni maja tendencje do generowania falszywie rozowych raportow i tworzenia falszywej rzeczywostosci. I dlatego kazdy menadzer McDolanda, nawet sam prezes, musi przepracowac pare dni w roku w zwyklej hamburgerowni. I dlatego McDolands jest prawdopododnie najlepiej zarzadzana firma na tej planecie.

Jest tez inne wyjasnienie, bardzo proste. Proste wyjasnienia sa zwykle najtrafniejsze, zgodnie z zasada ‘brzytwy Ockhama’. Byc moze po prostu ci kolesie byli glupi. Byc moze ktos mial tate, ktory kontrolowal duzy pakiet akcji i wepchnal synalka na viceprezesa, a potem juz samo poszlo. Byc moze ktorys z nich mial ustosunkowanego kochanka, ktory go pchnal, doslownie i w przenosni. Byc moze ci goscie wzbudzaja zaufanie, tak ‘madrze sluchaja’, sa wygadani i charyzmatyczni. Byc moze znalezli sie w odpowiednim miejscu w odpowiednim czasie.

Ale wszystko co dobre, szybko sie konczy. Moje prognozy dotyczace zalamiania gospodarczego w USA, inflacji i globalnej recesji nadal obowiazuja.

W Stanach w poniedzialki kawa jest za darmo. Wystarczy podejsc albo podjechac i dostaje sie smaczna i calkowicie darmowa kawe :

Zapytajmy przedstawiciela McDonalds w Polsce o podobna oferte dla katolikow na rynku nazywanym fachowo ‘mniej dojrzalym’ :

Najlepszym laboratorium tego co czeka USA jest Detroit. Miasto jest polozone w stanie Michigan, na polnocy kraju, przy granicy z Kanada. Byla to kolebka przemyslu motoryzacyjnego USA i swego czasu prezny osrodek przemyslowy. Miasto gwaltownie sie rozwijalo przy okazji rozwoju przemyslu USA, w latach Wielkiego Kryzysu wiele zrozpaczonych osob przybylo tu szukac pracy u Forda. Byla tu prezna Polonia jak i ogromna masa Murzynow sciagnietych do pracy w fabrykach.

Od lat 60 miasto upada. Liczba mieszkancow spadla z 1 850 000 do 870 000. Stalo sie to przy okazji upadku przemyslu wytworczego w USA, a szczegolnie upadku producentow samochodow. Polacy juz nie przyjezdzaja do tego miasta, stara Polonia wymarla a ich dzieci sa dzis Amerykanami z nazwiskami na -ski. Zostali Murzyni, co jak mozna sie domyslec skutkuje dynamicznym wzrostem statystyk kryminalnych.

To co sie stalo w Detroit czeka wszystkie wielkie miasta USA. Pytanie tylko dokad mieszkancy beda uciekac.

Pare obrazkow. Z daleka miasto wyglada pieknie

Ale traci przy blizszym poznaniu

Bylem ostatnio nad Niagara, tez polnocne okolice USA na granicy z Kanada. Miejsce jedyne w swoim rodzaju, staly punkt wycieczek i wydawalo by sie zyla zlota. Przy blizszym poznaniu okazuje sie miejscem opanowanym przez Hindusow i otoczonym przez Murzynskie getto. Juz kilkaset metrow od wodospadu okolica wyglada jak po wojnie domowej, z calymi szeregami pozamykanych sklepow i stacji benzynowych. Szereg domow odebranych przez banki, z odcietymi mediami i oznaczone jako do licytacji. Zdjecie na dowod …

Dzwignia finansowa ma miejsce wtedy, gdy dokonujemy inwestycji za pozyczone pieniadze. Majac $ 10 000 i kupujac dom za $ 100 000 dokonujemy wlasnie takiej inwestycji. Gdy dom wzrosnie w cenie o 10 % my zyskujemy dwukrotnie :
$ 110 000 (nowa cena) – $ 90 000 (splata kredytu na zakup) = $ 20 000 (czyli dwa razy wiecej niz posiadalismy wlasnej kasy).

Niestety jest to narzedzie obosieczne – gdy cena spadnie tylko o 10 % stracimy wszystko, caly wklad wlasny :
$ 90 000 (nowa cena) – $ 90 000 (splata kredytu na zakup) = $ 0
Tak wiec nawet male zmiany sa dramatyczne w rezultatach i obciazone wielkim ryzykiem. Przez chciwosc i glupote mozna bardzo latwo stracic caly majatek.

Typowy scenariusz. Chciwy i niedouczony Polus (dwa podstawowe warunki spelnione) chce sie dorobic w Ameryce. Jest rok 2003 i Polus z rozdziawiona geba przyglada sie zyskom z obrotu nieruchomosciami. Oto przebieg wydarzen :
1. Kupuje pierwszy dom za $ 100 000, wplaca $ 20 000 zaliczki i wydaje $ 40 000 na remont. Sprzedaje za $ 200 000 osiagajac $ 60 000 (100 %) zysku w 4 miesiace. Wow.
2. Kupuje dom za $ 300 000 w duzo lepszej dzielnicy, inwestuje $ 100 000 i sprzedaje za $ 500 000.
3. Kupuje kolejny dom za $ 350 000 w duzo lepszej dzielnicy, inwestuje $ 100 000 i sprzedaje za $ 550 000.

Do tej pory zarobil $ 260 000. Chciwosc jest coraz wieksza. Samochod coraz lepszy. Fotki wysylane do Polski coraz ciekawsze. Pewnosc siebie coraz wieksza. Banka spekulacyjna coraz bardziej napeczniala, jest rok 2005 …

4, 5 i 6. Polus idzie na calego. Kupuje 3 dzialki po $ 200 000, wplaca $ 100 000 zaliczki i bierze $ 500 000 kredytu.
7. Kupuje dom w najlepszej dzielnicy za $ 600 000 ($ 60 000 wplaty)  kosztem $ 160 000 buduje przybudowke. Rezydencje ma cene wywolawcza $ 990 000.

I tu (2006) pojawia sie problem. Ceny dzialek spadaja. Nie sa juz warte $ 200 000 tylko $ 150 000. Sa juz warte mniej niz wartosc wzietego kredytu, cala wplate szlag trafil. A kazdego miesiaca trzeba placic $ 2 500 kredytu.

Z domami tez nie najlepiej. Rezydencji nikt nawet nie chce ogladac. Zostala przeceniona na $ 750 000 i nadal nie ma chetnych. Tu tez caly wklad szlag trafil, trzeba placic kredyt, ubezpieczenie i podatek – $ 5 000 miesiecznie.

Oczywiscie mozna bylo wycofac sie wczesniej, ale glupota i chciwosc nie pozwolily. A posrednik (Real Estate Agent lub Realtor) mowil, ze to tylko tymczasowe zalamanie i najlepszy czas na kolejny zakup …

Tak wlasnie narodzila sie i upadla jedna z wielu polonijnych fortun. Nie pozostanie nic, tylko ze wstydem wracac do swojej wsi pod Bialymstokiem czy Rzeszowem.

Obrazek przedstawia sytuacje na rynku nieruchomosci w Arizonie. Grafika doskonale oddaje wydarzenia. W roku 2004 na rynku panowalo szalenstwo, kazdy wystawiony dom byl natychmiast sprzedawany. Pamietam takie chwile, ze w oferowanych domach tloczyli sie chetni na zakup, a domy nie byly na rynku dluzej niz dzien. Oczywiscie panowalo pelne przekonanie, ze na tej spekulacji nie mozna stracic, ze ‘ceny domow w USA nigdy nie spadly’. Kazdy Polus stawial sobie za cel zahandlowanie lub jeszcze lepiej wybudowanie domu na handel.

W 2005 roku nastapilo otrzezwienie i dzis sytuacja staje sie dramatyczna. Jezeli podzielimy ilosc domow na rynku przez ilosc dokonywanych miesiecznie sprzedazy, dowiemy sie ze mamy zapas na 16 miesiecy ! Wyobrazmy sobie kogos, kto kupil dom aby go szybko sprzedac i zarobic, wystawia dom na sprzedaz i nikt sie nawet nie pojawia by zapytac o cene. Wielu ludzi jest ‘ugotowanych’ – Polusow, Mexykow i Amerykanow. Wiele ludzi ‘ugotowalo’ sie niechcaco przy okazji przeprowadzki. Kupili nowy dom w nowym miejscu, a starego nikt nie chce nawet obejrzec. A kredyty trzeba placic dwa …

W najblizszym czasie bedzie tylko gorzej. Obnizka stop procentowych to zmniejszenie atrakcyjnosci $$ dla inwestorow i dalszy spadek wartosci wyprzedawanego dolara. Wczesniej czy pozniej odbije sie to na cenach towarow z importu (czyli wszystkiego w USA) i spowoduje to inflacje. Wtedy oprocentowania kredytow pojda w gore co spowoduje klopoty posiadaczy domow z kredytem zmiennoprocentowym i chetnym do zakupow (wyzsze raty). To bedzie kolejny powazny cios dla gospodarki i dla rynku nieruchomosci.